W polskim Kodeksie pracy widnieje tylko jeden rodzaj umowy, która może być zawierana pomiędzy pracodawcą a pracownikiem. Jest to umowa o pracę zawierana zarówno na okres próbny, czas określony, jak i nieokreślony. Wielu jednak pracodawców decyduje się na zawarcie z kandydatem aplikującym na wybrane stanowisko umowy cywilnoprawnej. Znacznie różni się ona od umowy o pracę, ponieważ umowa cywilnoprawna jest regulowana przede wszystkim przepisami KC, a nie tymi znajdującymi się w KP.
Czym są umowy cywilnoprawne?
Wiele osób błędnie interpretuje zawierane umowy cywilnoprawne, traktując je jako umowę o pracę. Warto pamiętać, że umowa o pracę gwarantuje pracownikowi szczególną ochronę i daje mu szereg uprawnień.
Umowy cywilnoprawne funkcjonują na rynku, gdyż część przedsiębiorców preferuje ten rodzaj zatrudnienia, szczególnie osób młodocianych, posiadających niewielkie doświadczenie zawodowe lub też pracujących dorywczo w niepełnym wymiarze godzin.
Jaka forma obowiązuje w kwestii zawierania umów cywilnoprawnych?
Umowy cywilnoprawne mogą być zawierane nie tylko na płaszczyźnie pracodawca- pracownik, ale również pomiędzy właścicielami dwóch firm bądź też osobą prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, a właścicielem spółki handlowej, spółki cywilnej czy też małego, średniego bądź dużego przedsiębiorstwa.
Umowa cywilnoprawna, czyli przede wszystkim umowy zlecenie i umowy o dzieło, a także umowy agencyjne są regulowane przez Kodeks cywilny. Daje to stronom znacznie większą swobodę w konstruowaniu ich treści, zawieraniu, jak również zrywaniu. Osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnoprawnych nie mają jednak takich uprawnień, jakie daje pracownikom KP.
Jak powinna wyglądać prawidłowo zawarta umowa cywilnoprawna?
Prawidłowo zawarta umowa cywilnoprawna powinna zawierać dane osobowe każdej ze stron z PESEL-em, numerem dokumentu tożsamości, a w przypadku przedsiębiorców NIP-em, nazwą firmy i REGON-em. Ponadto ważna umowa cywilnoprawna musi posiadać datę jej zawarcia, czas trwania umowy, wskazanie przedmiotu umowy i jasne określenie wynagrodzenia. W umowie o dzieło można znaleźć także zasady odbioru tego dzieła bądź też informacje o przeniesieniu praw autorskich. Zdarza się, że w umowach cywilnoprawnych pojawiają się także kary za niewykonanie konkretnego dzieła w ustalonym terminie lub za niedochowanie należytej staranności w trakcie wykonywania określonych zadań.
Prawa i obowiązki wynikające z tytułu zawarcia umowy cywilnoprawnej
W ramach zawartej umowy cywilnoprawnej osoba zatrudniona na jej podstawie nie ma prawa do urlopu wychowawczego, macierzyńskiego i wypoczynkowego. Pracownik dysponujący umową agencyjną, umową o dzieło bądź umową-zlecenia może uzyskać odpłatną przerwę od pracy, ale tylko gdy w treści danej umowy znajdują się odpowiednie przepisy regulujące tę kwestię.
Pracodawca, który zawiera z daną osobą umowę o dzieło, zlecenie lub agencyjną, nie ma obowiązku zagwarantowania okresu wypowiedzenia przewidzianego w umowie o pracę. Umowa cywilnoprawna może być wypowiedziana przez każdą ze stron w dowolnie wybranym przez siebie momencie, również bez podawania jakichkolwiek przyczyn. Należy pamiętać, że osoba decydująca się zawrzeć umowę zlecenie, umowę o dzieło lub też umowę agencyjną nie ma możliwości zgłaszania roszczeń do Państwowej Inspekcji Pracy.
Umowy cywilnoprawne a składki do ZUS
Podstawową różnicą pomiędzy poszczególnymi umowami cywilnoprawnymi jest forma oraz możliwość ich oskładkowania. Jedyną oskładkowaną umową cywilnoprawną jest umowa- zlecenie. Należy zwrócić uwagę, że umowa agencyjna bądź umowa o dzieło nie podlegają obowiązkowi odprowadzania składki na ubezpieczenie społeczne, na podstawie uzyskanego przez zleceniobiorcę przychodu. W przypadku umowy o dzieło i umowy agencyjnej nie ma takiego obowiązku. Wiele firm oferujących zawieranie umów agencyjnych wymaga, aby osoba decydująca się na podpisanie tego dokumentu była zatrudniona w innym miejscu na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia bądź też była osobą uczącą się, w wieku nieprzekraczającym 26 rok życia.
Obowiązki ciążące na wykonawcach dzieła czy osobach podejmujących się zlecenia
Osoba zawierająca umowę zlecenie bierze na siebie obowiązek wykonania danej czynności, pobierając za to ustalone z góry wynagrodzenie. W przypadku umowy o dzieło wykonawca zobowiązuje się do wykonania dzieła, którego przedmiot określony jest w dokumencie. Chodzi zarówno o dzieło materialne, jak i niematerialne. Wykonanie go ma nastąpić w ustalonym w umowie terminie.
Zamawiający może odstąpić od wypłaty wynagrodzenia lub zerwać umowę o dzieło, kiedy zostanie ono wykonane w sposób niewłaściwy. Umowy cywilnoprawne nie dają zatrudnionym przywilejów w postaci zapewnienia im sprzętu niezbędnego do wykonania określonych w treści tych umów zadań. Oznacza to, że osoba zawierająca umowę agencyjną, umowę zlecenia lub umowę o dzieło, korzysta co do zasady z własnych środków przeznaczonych do rzetelnego, starannego i terminowego wykonania zadań ustalonych w wyżej wymienionych umowach cywilnoprawnych.
Umowy cywilnoprawne znacznie różnią się od umów o pracę. Przede wszystkim osoba zawierająca je nie ma tak wielu przywilejów, jak pracownik posiadający umowę o pracę, zawartą zarówno na czas określony, jak i nieokreślony. Umowy cywilnoprawne nie są regulowane przez zapisy znajdujące się w KP. Osoba zawierająca umowę o dzieło, zlecenia bądź umowę agencyjną, może dochodzić swoich praw na podstawie przepisów znajdujących się w KC.
